به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)از کردستان، واژه‌ی «صداقت» از «صدق» در اصل به اين معنا است كه گفتار و يا خبرى كه داده مى‌‏شود، مطابق خارج باشد، و کسی را كه خبرش مطابق با واقع و خارج باشد، «صادق» و «راست‌گو» مى‏‌گويند.

اما از آن‌جا كه به طور استعاره و مجاز، اعتقاد، عزم و اراده را هم قول ناميده‌‏اند، در نتيجه صدق را در آن ها نيز استعمال كرده، انسانى را هم كه عملش مطابق با اعتقادش باشد و يا كارى كه مى‏‌كند با اراده و تصميمش مطابق باشد، صادق و راست‌گو ناميده‌‏اند.

صداقت و راست‌گویی از بزرگ‌ترین فضایل اخلاقی است که در تعالیم و آموزه‌های دینی جایگاه ویژه دارد و در قرآن و روایات فراوان به آن سفارش شده است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقينَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، از خدا پروا كنيد و با راست‌گويان باشيد».

این فضیلت انسانی – اخلاقی بارزترین مشخصه‌ی پیامبران الهی در دعوت مردم به سوی خدا است؛ از این‌رو، راست‌گویی از اعمال نیک و پسندیده‌ی انسانی بوده و نزد دین و خرد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. فطرت پاک انسان ایجاب می‌كند كه انسان سالم و متعادل، دل و زبانش یكسو و هماهنگ باشد، ظاهر و باطنش یكی باشد و آنچه را باور دارد بر زبان جاری كند

اسلام دینی فطری است و راستی نیز خواست فطرت است، پس این دو پیوندی ناگسستنی دارند و در روایات با تعابیر گوناگونی بر راست‌گویی مسلمانان تأكید شده و آن‌را از اصول ایمان و دین‌داری به حساب آورده‌‌اند: «الصِّدْقُ رَأْسُ الدِّينِ؛ نسبت راستی با دین، نسبت سر با بدن است». «الصِّدْقُ أَقْوَى دَعَائِمِ الْإِيمَان‏؛ راستی محکم‌ترین پایه‌های ایمان است». «بِالصِّدْقِ تَكُونُ النَّجَاة؛ رستگاری دنیا و آخرت در راست‌گویی است».

راوی می‌گوید: «از امام صادق(ع) شنيدم كه مى‏‌فرمود: چون بنده‌‏اى راست گويد، نخستين كسى كه او را تصديق مى‌‏كند خدا است، و خودش نيز مى‌‏داند كه‏ راست‌گو است، و چون دروغ گويد، اولين كسى كه او را تكذيب مى‌‏كند خدا است، و خودش نيز مى‌‏داند كه دروغ‌گو است».

امام صادق(ع) در توصیف صداقت و راستی می‌فرماید: راستی نورى است كه در عالم معنا مى‌‏درخشد، مانند آفتابى كه روشنايى مى‏گيرد از او هر چيزى كه در تحت نفوذ نور ظاهرى او است، و نقصان و ضعفى در اين نور دادن به آفتاب وارد نمى‌‏شود. كسى كه حقيقتاً متصف به صدق است، به مقتضاى حقيقت صدقى كه در نفس او وجود دارد، كذب و تقلب را در افراد كاذب نديده، و تظاهر آنان را در اعمال حمل به صحت و صدق نموده، و اظهارات آنان را تصديق مى‌‏كند. آرى اين همان نور صدق و حقيقت روحانيت است كه غير اين معنا از او انتظارى نيست، و به جز آن‌كس که خلاف فطرت پاک و نورانيت و صفاى باطن او باشد چيزى از او ديده نمى‌‏شود. چنان‌كه حضرت آدم(ع) ابليس را در اظهار دروغى او چون قسم خورد، تصديق نمود، و اظهار و سخن او را باور كرد؛ زيرا در نفس آدم اثرى از دروغ و تقلب وجود نداشت.

خداوند متعال در سوره ی طه مى‌‌‏فرمايد: «پيش از اين، از آدم پيمان گرفته بوديم، امّا او فراموش كرد و عزم استوارى براى او نيافتيم». و ابليس در اولين مرتبه، اين تقلب و خلاف را به كار برد، و پيش از او كسى را سابقه ی اين عمل در ظاهر و باطن نبود. پس او به دلیل ارتکاب همين دروغ دچار خسران و زيان‌كارى شده، و از صفا و صدق آدم در جهت اغوا و اضلال او نفعی نبرد و او را از مرحله ی ملكه ی صدق و روحانيت -به سبب دروغى كه راجع به هميشگى و خلود اظهار كرد- نتوانست بيرون برد.

چنان‌که از سخنان امام(ع) استفاده می‌شود؛ صدق از لحاظ مطابق بودن با حق است؛ يعنى ظل و مرتبه‌‏اى است از حق، و حق نور و حقيقتى است كه در آن ظلمت و نقطه ضعف و خلافى نباشد. پس در صورتى كه وجود و صفات انسان صدق شد، البته هيچ‌گونه بطلان و ضلالت و انحراف و ظلمتى در او نخواهد بود. و چون چيزى حقيقت صدق شد، قهراً اثر نورانيت، درستى و حقيقت آن ظاهر گشته، و خواه و ناخواه آثار صدق جلوه خواهد كرد. و شخص صادق به مقتضاى حقيقت و باطن خود به جز صدق و حقيقت چيزى نديده، و پيوسته در افعال و حركات ديگران به جهت صدق آن ها متوجه شده، بلكه آن ها را به محل‌‏هاى صحيح و درست خود حمل خواهد كرد.

امام صادق(ع) در ادامه روایت می‌فرماید: و صفت صدق، برای حضرت آدم ثمربخش و مفيد واقع گرديد؛ زيرا او به مقتضاى صفا و صدق باطن خود، غير راستى را به خود راه نداد، و خيال دروغ در باره ی ابليس نكرد و كذب او را كه به صورت صدق بود باور نمود.

اين است كه خداوند متعال فرمود: ما از آدم چيزى را كه بر خلاف پيمان و برنامه او بوده نديديم، و هرگز او قصد نافرمانى نداشت، و از اين لحاظ بود كه به سبب حيله و دروغ ابليس، از مقام برگزيدگى او كاسته نشد.

پس صدق يكى از صفات پسنديده و عالى انسانى است، و حقيقت صدق‏ در اثر تهذيب و تزكيه الهى به دست می‌آید. همچنين حصول صدق موجب تزكيه و برائت انسان از سيئات و اعمال قبیح مى‌‏شود، چنان‌كه حضرت عيسى(ع) در نتيجه ی ظهور صدق، از جانب پروردگار متعال تزكيه و تبرئه شد، و مورد ستايش قرار گرفت: «قالَ سُبْحانَكَ ما يَكُونُ لِي أَنْ أَقُولَ ما لَيْسَ لِي بِحَقٍّ إِنْ كُنْتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ»؛ منزهى تو! من حق ندارم آنچه را كه شايسته من نيست، بگويم! اگر چنين سخنى را گفته باشم، تو مى‌‏دانى، تو از آنچه در روح و جان من است، آگاهى.

حضرت عیسی مرآت و آیینه ی صادقان از امت پيامبر اسلام مى‏‌باشد، چنان‌كه در آخر آيات گذشته مربوط به حضرت عيسى(ع) به طور كلى مى‌‏فرمايد: «هذا يَوْمُ يَنْفَعُ الصَّادِقِينَ صِدْقُهُمْ»؛ امروز، روزى است كه راستى راست‌گويان، به آن ها سود مى‏‌بخشد.

در روز جزاء صادقان به سبب صفت صدق نتيجه ی مطلوب مى‌‏گيرند، و صدق به هر اندازه‏‌اى كه در وجود آدمى برقرار و ثابت گردد، به همان مقدار براى او تزكيه و نجات می‌آورد.

امام علی(ع) فرمود: راستی شمشير برنده‌‏اى است كه با توجه و لطف پروردگار متعال در بندگان مخصوص او ظاهر مى‌‏شود، و اين شمشير به هر موردى كه فرود آيد و در هر كجايى كه پيدا شود، از آسمان و زمين، نافذ و قاطع خواهد بود. پس هر گاه بخواهى كه بدانى آيا تو از جمله ی صادقان و راست‌گویان هستى، يا از دروغ‌گویان بايد با كمال دقت و با نظر خالص در باطن و رفتار و كردار خود رسيدگى و تحقيق كرده، و قلب و ظواهر خود را به ميزان الهى و روى حق و عدل بررسى نموده، و چنان خود را به قوانين حق عرضه دارى كه گويى در پيشگاه عدل الهى حاضر شده‌‌ای، و در معرض سنجش روز قيامت قرار گرفته‌‌‏اى. خداوند متعال مى‌‌‏فرمايد: «وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»؛ در روز جزاء مردم به ميزان حق سنجيده مى‏‌شوند، پس هر كسى كه ميزان او در مقام وزن كردن سنگين‌‏تر شد او رستگار خواهد بود.

پس چون برنامه‌ی معنوى تو از جهت افكار و عقاید و اخلاق، روى عدالت و درستى و صحت قرار گرفت، و اظهارات و ادعاهای تو طبق معنا و باطنت صورت پيدا كرد، البته مقام صدق برایت ثابت خواهد شد، و اين كمترين مرتبه ی صدق است كه در ميان زبان و قلب كوچک‌ترين مخالفت و تضادی نباشد. و شخص صادق به همين كيفيت و تعريفى كه ذكر شد مانند آدمى است كه در حالت احتضار باشد. شخص محتضر خواه و ناخواه روى به عالم روحانيت كرده و از جهان ماده و صورت مى‌‏گذرد، همچنين شخص صادق در همه ی احوال، اقوال و افكار خود صد در صد از صدق و درستى و حقيقت پيروى كرده، و از تظاهرات و اختلافات و دعواها و هوسرانی‌هاى مردم خواهد گذشت.

[ بازدید : 73 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما : ]