احترام در خانواده
آموزش کودکان برای احترام به بزرگتر ها
[ بازدید : 86 ] [ امتیاز : 3 ] [ نظر شما : ]
ادامه مطلب
پیامبر گرامی(ص) فرمود: مبعوث شدم تا خصلت های کریمانه را کامل گردانم. بی شک چنین است، زیرا امر دنیا و آخرت جز با خلق و خوی کریمانه سامان نیابد و برای خواهان آن گوارا نگردد. گمان مبر که عمل صالح، هر قدر هم فروان، بدون پیراستن اخلاق و رفع کژی های آن سود می بخشد! خوی بد با عمل نیک آن می کند که سرکه با عسل.
(براستی) چه نفعی است در آنچه سر انجامش تباهی است. گمان مبر که دانش فراوان بدون اصلاح و پالایش درون بهره ای می دهد، حاشا و کلاً. پیشوایان ما فرمودند:
دانشمند ستمگر نباشید که باطل(و بدیهای) شما حق(و خوبیهای ) شما را از میان خواهد برد.
و نیز گمان مبر که انسان بد خلق بتواند از معاشرت با پدر، همسر، دوست، استاد و یا شاگرد لذت ببرد. هرگز! بلکه همگی آزرده شده و از وی دور می شوند؛ و چنین شخصی چگونه می تواند کمالات پراکنده در میان مردم را کسب کند. حال آنکه اهل کمال از او گریزانند.
عالی ترین و مهمترین بعد زندگی رسول الله بعد اخلاقی اوست او در زمانی و در جامعه ای ظهور کرده بود که رذایل اخلاقی بین مردم حکم فرما بود و فضایل اخلاقی در آن جامعه جایی نداشت .گفتار و رفتار معصومان در تمامی مراحل زندگی، الگوی بشر برای رسیدن به کمالات انسانی و اخلاقی است. شیوه های تربیتی پیامبر اکرم به ویژه در سیره خانوادگی و اصول همسرداری ایشان می تواند سعادت خانواده ها را تضمین کند چرا که سیره پیامبر به عنوان یکی از منابع چهارگانه شناخت اسلام است.
چنانچه خانواده براساس آموزه های نبوی، مبتنی بر شناخت صحیح، آمادگی های لازم، و توانایی های ضروری شکل گیرد، و زندگی خانوادگی بر اصول سیرۀ نبوی سامان یابد، روابط اعضای خانوادگی بر مدار مودت و رحمت، رفق و ملایمت، نیک رفتاری، تکریم، تفاهم و توافق، مدارا و سازگاری، بخشش و گذشت، همکاری، صراحت و صداقت، شکیبایی و بردباری نظم می گیرد. پاسداشت حقوق خانواده و تأمین نیازهای همه به خوبی پیش می رود و هیچ تعدی و آزار و خشونتی ظهور نمی یابد، و خانواده تدبیرمندانه به سوی مقاصدش طی طریق می کند و از استواری و استحکام کامل برخوردار می شود. این گونه است که زندگی خانوادگی سراسر لذت و سلامت، پر از آرامش و به دور از تنش و انسانی و معنوی می گردد.
مفاهیم و تعاریف
اخلاق خانوادگی:
جهت گیری درست برای زندگی مشترک از آداب اساسی زندگی خانوادگی است. پیامبر اکرم در پی آن بود تا نگاه پیروان خود را به زندگی خانوادگی و خانواده تصحیح کند. ایشان در آموزه های لطیف خویش به اخلاق در زندگی خانوادگی و ازدواج و روابط زناشویی پرداخته است. آن حضرت می فرمودند که هرگاه کسی نزد شما آمد که امانتداری و اخلاق او را می پسندید به او همسر دهید. دینداری و اخلاقمندی زمینه ای را فراهم می کند که همسرداری در مسیری درست قرار گیرد و تداوم یابد. آن که چنین ویژگی هایی را داراست و به درستی انجام می دهد و حقوق همسر را رعایت می نماید، با اخلاق است. تأکید پیشوایان دین نیز بر معیار اخلاقی زندگی است چرا که بهترین زندگی، زندگی با اخلاق است بهترین زندگی خانوادگی زندگی با عشق و علاقه است لذا روابط زن و مرد و خانواده باید عاشقانه و پرلطافت باشد(دلشاد تهرانی، 1385 :80 و 48- 44).
پس از انعقاد پیمان همسری، خانواده تشکیل میشود و اولین رابطهای که پدید میآید رابطه زوجیت است. این رابطه پدید آورنده دو نقش برای شوهر و زن است هر یک از این دو نقش حقوق و تکالیفی را ایجاب میکند. این حقوق و تکالیف وضع شده اند تا اهداف ازدواج به بهترین شکل ممکن تحقق یابد. جنبههای اخلاقی ادای حقوق و انجام تکالیف همسری بسیار است اگر هدایت کننده روابط همسری، اخلاق باشد، نتایج بهتری از ازدواج حاصل میآید.
تأمین غذا، بهداشت، پوشاک، مسکن و لوازم ضروری زندگی زن بر عهده شوهر است این وظایف برای مرد واجب است. علاوه بر وظایف واجب مرد به لحاظ اخلاقی موظف است با همسر خود با اخلاق نیکو رفتار کند و اسباب آرامش او را با رفتار مناسب خود فراهم آورد: «و عاشروهن بالمعروف؛ با همسران خود به نیکی رفتار کنید».(1) پیامبراکرم(ص) فرمودند: «بهترین شما کسی است که نسبت به همسرش بیشتر نیکی کند و من بهترین شما نسبت به همسرم هستم».(2) و نیز فرمودند: «کاملترین ایمان از آن مؤمنی است که خوش خلقترین مؤمن است و به خانوادهاش از همه مهربانتر است».(3)
مهم ترین رابطه میان انسانی با انسان دیگر، رابطه فرزند با پدر و مادر است که اصل وجود فرزند وابسته به آنها است.آنچه پدر و مادر برای فرزند انجام می دهند، به هیچ وجه قابل جبران و مقابله نیست و از این رو نمی توان بر اساس قاعده قسط و عدل رفتار آنان را پاسخ داد.گویا به همین دلیل است که قرآن کریم معیار ارزش را در رابطه با پدر و مادر، احسان قرار داده است و در هیچ آیه ای نیامده که فرزند باید با پدر و مادر رفتاری عادلانه داشته باشد؛ زیرا در چنین موضوعی، عدل کارایی ندارد.
قرآن کریم در آیات فراوانی فرزند را توصیه به احسان به پدر و مادر خویش می کند و تعبیرهای خاصی در این باره به کار می برد که حاکی از اهمیت فوق العاده مسأله است.در آیه 36 از سوره نساء پس از امر به عبادت خدا و شرک نورزیدن به الله، بی درنگ می فرماید: «و به پدر و مادر احسان کنید» . (1)
در آیه 23 از سوره اسراء تعبیر و قضی ربک الا تعبد الا ایاه و بالوالدین احسانا؛ «و پروردگار تو مقرر ساخت که جز او را مپرستید و به پدر و مادر خویش احسان کنید» .قضا در این جا به معنای تکلیف حتمی و مؤکد است.بالاترین تکلیف انسان عبادت خداوند است و پس از آن احسان به پدر و مادر قرار دارد.در آیه ای دیگر می فرماید: «ما به انسان سفارش کردیم که نسبت به پدر و مادر خویش به خوبی رفتار کند» .و از آن جا که این سفارش ممکن است موجب این توهم شود که فرزند باید به طور کامل تسلیم پدر و مادر باشد، می فرماید : «اما اگر آنان کوشش کردند تو را به کفر بکشانند دیگر اطاعت نکن» .اعضاء یک خانواده که رکن مهم آن زن و شوهر هستند، گذشته از ضرورتهائی که آنها را دور هم جمع می کند، باید از پیوندی مقدس و درونی که همان محبت و احساس علاقه به یکدیگر است ، برخوردار باشند.جهت گیری درست برای زندگی مشترک از آداب اساسی زندگی خانوادگی است.یافتن و داشتن اسوه و چهار چوب های فکری , کرداری و گفتاری در روابط خانوادگی برای هر انسانی توفیقی در جهت تکامل هر چه بهتر اوست. از سویی محک اخلاق انسان در خانواده است
شور و علاقه اگر فقط بر مبنای مسائل جنسی باشد پس از مدتی نه چندان طولانی حساسیت خود را از دست می دهد و واقعیت زندگی بعد مهم زندگی می شود، زیرا آن هیجانات و تحریکات شهوی و جذبه های اولیه از کار افتاده و آن میل شدید کاسته شده و کسانی که موفق شده باشند در آن فرصت محبت خود را در دل یکدیگر جا کنند، پشتوانه ای محکم جایگزین آن نموده اند که تا آخر عمر ضامن اجرائی سعادت آنان خواهد بود.
عفو و بخشش، یعنی روح گذشت از کوتاهی دیگران و نادیده گرفتن خطاهای آنان، نمونه ای از اخلاق نیک و بزرگی روح و نیز از آداب معاشرت است؛ زیرا در زندگی کمتر کسی دیده می شود که حقی از او تباه نشده و دیگران حرمت او را نشکسته باشند.